ध्यान भनेको दिमागलाई ध्यान केन्द्रित गर्न र विचारहरूलाई पुनः निर्देशित गर्न तालिम दिने बानी हो । पछिल्लो समय ध्यानको लोकप्रियता बढ्दै गएको छ । किनभने धेरै मानिसहरूले यसको धेरै स्वास्थ्य लाभहरू थाहा हुँदै गएको छ । धेरै मानिसहरू यसलाई तनाव कम गर्न र एकाग्रता विकास गर्ने तरिकाको रूपमा सोच्छन् । आज वैज्ञानिक दृष्टिकोणबाट ध्यान गर्नुका फाईदाहरुको बारेमा चर्चा गर्छौं ।
१. तनाव कम गर्छ
सामान्यतया मानिसहरुले तनाव कम गर्न ध्यान गर्ने गर्छन् । एक अध्ययनले ध्यान गर्दा तनाव कम हुने निष्कर्ष निकालेको छ । सामान्यतया, मानसिक र शारीरिक तनावले तनाव हार्मोन कोर्टिसोलको स्तर बढाउँछ । यसले तनावका धेरै हानिकारक प्रभावहरू उत्पादन गर्दछ । यी प्रभावहरूले निद्रामा बाधा पु¥याउन सक्छ, अवसाद र चिन्तालाई बढावा दिन सक्छ । रक्तचाप बढाउन सक्छ र थकान र सोचमा परिवर्तन ल्याउँछ । यसबाहेक, अनुसन्धानले ध्यानले तनाव सम्बन्धित अवस्थाका लक्षणहरू पनि सुधार गर्न सक्ने देखाएको छ ।
२. एन्जाइटी नियन्त्रण गर्छ
ध्यानले तनावको स्तर कम गर्न सक्छ, जसले एन्जाइटी नियन्त्रण गर्छ । अन्तराष्ट्रिय स्तरमा लगभग १३ सय किशोरकिशोरीहरूमा गरिएको विश्लेषणमा ध्यानले एन्जाइटी कम गर्ने देखाएको थियो । साथै, एउटा अध्ययनले ८ हप्ताको माइन्डफुलनेस मेडिटेशन गर्नाले एन्जाइटीको समस्या भएका मानिसहरूमा चिन्ताका लक्षणहरू कम गर्न मद्दत गरेको थियो । गम्भीर दुखाइ भएका ४७ जना व्यक्तिहरूमा गरिएको अर्को अध्ययनले ८ हप्ताको ध्यान कार्यक्रम पूरा गर्नाले १ वर्षमा एन्जाइटी, चिन्ता र दुखाइमा सुधार भएको पत्ता लागेको थियो। ध्यानले काम सम्बन्धी चिन्तालाई नियन्त्रण गर्न पनि मद्दत गर्न सक्छ ।
३.भावनात्मक स्वास्थ्य सुधार गर्न गर्दछ
ध्यानले सुधारिएको आत्मविश्वास र जीवनमा सकारात्मक दृष्टिकोण तिर लैजान मदत गर्छ । ध्यान थेरापीहरू गर्ने व्यक्तिहरूले ध्यान नगर्नेको तुलनामा डिप्रेसनका लक्षणहरू कम अनुभव गरेको अध्ययनहरूको समीक्षाले देखाएको छ । अर्को अध्ययनले पत्ता लगाएको छ कि ध्यान गर्ने व्यक्तिहरूले सकारात्मक उर्जाहरु महसुस गर्छन् ।
४. आत्म–जागरूकता बढाउँछ
ध्यानले मानिसको बुझाईको क्षमता विकास गर्न मदत गर्छ । जसले गर्दा आत्म विश्वास बढ्छ, आफ्नो धारणाहरु स्पष्ट रुपमा राख्न सकिने भईन्छ । ध्यानले हानिकारक वा आत्म–पराजित हुन सक्ने विचारहरू पहिचान गर्न सिकाउँछ। जसले गर्दा चुनौतीहरु सामना गर्न सहज हुन्छ ।
५. उमेरसँग सम्बन्धित स्मरण शक्तिमा सुधार हुनु
ध्यानले एकाग्रता र स्पष्टतामा सुधार ल्याउँछ । जसको कारणले उमेर बढ्दै जाँदा घट्दै जाने स्मरणशक्तिमा समेत सुधार आउन सक्छ । एक अनुसन्धानमा ध्यानले पुरानो मेमोरी सम्झिन र मानसिक द्रुतता बढाउन सहयोग गर्छ । ध्यानले डिमेन्सिया भएका बिरामीहरूमा समेत कम्तिमा आंशिक रूपमा मेमोरी सुधार गर्न सक्छ । यसले डिमेन्सिया भएका परिवारका सदस्यहरूको हेरचाह गर्नेहरूलाई तनाव नियन्त्रण गर्न र सामना गर्न सुधार गर्न मद्दत गर्न सक्छ।
६. निद्रा सुधार गर्छ
एउटा अध्ययनले ध्यान गर्ने मानिसहरूमा अनिन्द्राको समस्या कम भएको र अनिद्राको गम्भीरतामा सुधार भएको देखिएको थियो । ध्यान गर्नै अनिद्र निम्त्याउने विचारहरु नियन्त्रण वा रिडिरेक्ट गर्न मद्दत गर्न सक्छ । यसले तपाईंको शरीरलाई आराम गर्न, तनाव कम गर्न र शान्त अवस्थामा
राख्न मद्दत गर्न सक्छ जसको कारण निन्द्रा सुधार हुने सम्भावना बढी हुन्छ ।
७. दुखाइ कम गर्न मद्दत गर्छ
तनाव हुँदा शरीरमा दुखाई बढ्न सक्छ । ध्यानको कारणले तनाव कम महसुस हुन्छ जसको कारणले दुखाई नियन्त्रण हुन सक्छ । केही अनुसन्धानले सुझाव दिन्छन् कि आफ्नो दिनचर्यामा ध्यान समावेश गर्नाले दुखाइ नियन्त्रण गर्न लाभदायक हुन सक्छ ।
८. रक्तचाप नियन्त्रण गर्न सक्छ
ध्यानले मुटुमा पर्ने तनाव कम गरेर शारीरिक स्वास्थ्यमा पनि सुधार ल्याउन सक्छ । उच्च रक्तचापले मुटुलाई रगत पम्प गर्न गाह्रो बनाउँछ, जसले गर्दा मुटु कमजोर हुन सक्छ । उच्च रक्तचापले एथेरोस्क्लेरोसिसमा पनि योगदान पु¥याउँछ, वा धमनीहरू साँघुरो हुन्छ, जसले हृदयघात र स्ट्रोक निम्त्याउन सक्छ । अनलाईन माध्यमबाट गरिएको अध्ययनहरूको ध्यानले रक्तचाप कम गर्न मद्दत गर्ने पत्तो लागेको थियो । आंशिक रूपमा, ध्यानले हृदयको कार्य, रक्त नलीको तनाव, र तनावपूर्ण परिस्थितिहरूमा सतर्कता बढाउने रक्तचाप नियन्त्रण गर्ने
देखिन्छ । जनसरोकार पोस्ट बाट सभार
